Het Elia Effect

Hoe meer voetbal er is, hoe minder ik er in geïnteresseerd ben. Dat proces is al een tijdje gaande. Waarschijnlijk sinds de uitzendrechten van de eredivisewedstrijden bij Talpa kwamen te liggen, met als gevolg dat de overige zenders de meest onbenullige wedstrijden gingen uitzenden en de voetballulprogramma’s als paddenstoelen uit de grond kwamen schieten, zodat er geen avond voorbij ging of er was wel ergens een voetbalwedstrijd te zien of er werd wel ergens over voetbal geluld.

Van der Vaart, Sneijder, Van Persie en Robben schijnen inmiddels de Grote Vier te worden genoemd. Voor mij zijn het nog steeds die broekies die het waren toen ze net begonnen. Ze worden ook niet echt ouder. Dat zie je sowieso in het Nederlands voetbal, de voetballers blijven jongetjes, het worden geen mannen. Een enkele uitzondering daargelaten. Alsof ze zijn blijven steken in hun jongensdroom. Of misschien is die jongensdroom er juist nooit geweest. Ze worden op hun achtste gescout. Dan wordt ze voorgehouden dat ze de beste van de wereld worden als ze maar keihard werken. Lukt het je niet om de top te bereiken, dan ben je een loser en kun je oprotten. Zit er niks meer in dan de lokale held worden bij Stormvogels I, steeds meer bier te drinken, naar de bank te verhuizen, naar Stormvogels II te degraderen, hand- en spandiensten voor de plaatselijke georganiseerde misdaad te doen, aan lager wal te raken, in de gevangenis te belanden en op je 40e een patatkraam te beginnen die je De Patatgeneratie noemt.

De jongensdroom heeft nooit bestaan voor de voetballers die nu in de top spelen. De jongensdroom was er voor mensen zoals u en ik, die wel over een zekere balvaardigheid beschikken, ja in potentie zelfs een topvoetballer hadden kunnen worden, maar daar nooit de moeite voor hebben gedaan, omdat ze ook nog andere interesses hadden. U en ik zijn inmiddels verder gegaan. Wij hebben de jongensdroom van ons afgeschud, koesteren deze als een dierbare herinnering, en zijn man geworden. Van Persie, Van der Vaart, Robben en Sneijder daarentegen hebben die jongensdroom nooit gehad. Vanaf hun achtste werd ze immers voorgehouden dat dromen bedrog zijn en dat de top binnen voetbereik – excusez het woordgrapje – ligt, zolang ze maar deden wat de trainer hen zei. Met als gevolg dat ze er ook nooit overheen zijn gegroeid en dus verwende jongetjes zijn gebleven die hun glimmende wagenpark als een vanzelfsprekendheid beschouwen, en die in het geval van Van der Vaart en Sneijder nog steeds met barbiepoppen spelen, en die in het geval van Robben bij de eerste de beste gescheurde teennagel op het veld liggen te creperen van de pijn. Vandaar ook misschien de algehele lamlendigheid die zich meester lijkt te hebben gemaakt van de Nederlandse voetballers. Ze realiseren zich niet dat ze een jongensdroom hebben waargemaakt, omdat ze die droom nooit hebben gehad. Het zijn verwende jongetjes die uitgekeken zijn op hun speeltjes, maar er ligt niks nieuws op hen te wachten.

Ook de trainersstaf vindt er niks meer aan. Over prioriteiten gesproken: als bij aanvang blijkt dat Bert van Marwijk, Frank de Boer en teammanager Hans Jorritsma allemaal hetzelfde pak van C&A dragen, laat Frank de Boer zich een welgemeend godverdomme ontvallen.

Maar misschien is het mijn eigen groeiende desinteresse voor het spelletje die ik projecteer op de hedendaagse voetbalhelden. Hoewel, ik meen dat de verveling om zich heen aan het slaan is als Joran in een Peruaanse hotelkamer. Als ik naar uitzendingen van het WK-journaal zit te kijken, zie ik daar Hugo Borst staan met het soort chagrijnig smoelwerk dat je vroeger alleen maar zag bij vissende mannen die ineens hun vrouw naast zich moeten dulden omdat deze bij haar eigen dacht: Jo zit daar altijd maar zo alleen, laat ik eens gezellig met hem meegaan. En als je Borst vervolgens hoort praten, doet hij niet bepaald z’n best jou het idee te geven dat hij daar voor z’n lol aan dat tafeltje staat. (Dat staan aan dat tafeltje is nog zoiets, dat doet onherroepelijk denken aan het soort staantafeljes op recepties waar iedereen met naambordjes rondloopt, waarop ook de bedrijfsnaam staat te lezen, zodat er, onder het genot van een biertje en wat kaasstengels, genetwerkt kan worden.)

Maar waar was ik. O ja. Misschien is het wel projectie. En vervelen die jongens zich helemaal niet op het veld. De slordige lamlendigheid die gisteren als een verstikkende deken over met name de eerste helft van Nederland – Denemarken lag, werd later verklaard door de hoogte van 2000 meter waarop het stadion van Soweto zich bevond. Kennelijk vlogen de ballen in de ijle lucht ook wat makkelijker, met als gevolg dat menige dieptepass in de tribunes in plaats van in de voeten van Kuyt eindigden.

Het Elia Effect: na afloop van Nederland-Denemarken heerst er een verliefde sfeer onder de spelers. Wesley zingt ‘Een beetje verliefd’ voor Dirk; en Giovanni en Mark maken zich op voor een hete nacht in Soweto.

Maar toen kwam ineens Elia het veld in, van wie ik nog nooit gehoord had. En ik had de indruk dat er ook een aantal spelers op het veld rondliepen met hetzelfde vraagteken boven hun hoofd. Elia, zo las ik later, speelt soms liever op z’n portable playstation dan dat hij naar Van Marwijk luistert. Ook nog een jongetje gebleven dus. Maar wel een jongetje dat graag tikkietikkievoetbal speelt, om met presentator Frank Snoeks te spreken. En tikkietikkievoetbal, dat is dus het soort voetbal waar het plezier vanaf spat. Cruijff speelde ook tikkietikkievoetbal. En Cruijff was de enige in het team van ’74 dat nog steeds een jongetje was. Volgens mij was hij ook de enige die geen snor had. Zodra Elia erin kwam en met z’n tikkietikkievoetjes zijn Deense tegenstander een epileptische aanval bezorgde, werd heel Oranje naar een hoger plan getild, waarin elan en spelplezier de clichématige sleutelwoorden waren. Of lag dat aan mij?

Mijn advies aan Van Marwijk: geef die jongen een basisplaats en zeg tegen de rest dat ze hun snor moeten laten staan. Ik heb er zin an.

PS: Na het schrijven van bovenstaand stuk kwam het desastreuze nieuws tot mij dat Wesley Sneijder zich na zijn huwelijk met Yolante Cabau van Karsbergen Wesley Sneijder Cabau zal laten noemen. Zeg maar dag met je handje naar die wereldtitel. Dit gaat de tegenstander gebruiken op het veld om Wesley uit zijn concentratie te halen. Een beetje Italiaan hoeft alleen maar de woorden Wesley Sneijder Cabouter uit z’n hoofd te leren en het is gedaan. Het lijkt misschien een dappere keuze van Wesley om in het machowereldje van de voetbal de naam van je vrouw aan te nemen, maar het is natuurlijk het gebrek aan ruggegraat van een papkindje. En het lijkt a small step for Wesley but a giant leap for the emancipation of women, maar ook dat is het niet. Geen vrouw die hiermee geholpen zal zijn. Ja, als Johan Neeskens in 1974 ervoor gekozen had de naam van zijn vrouw aan te nemen, dat was wat geweest. Dit is alleen maar een poging van mevrouw Yolante Kenau van Karsbergen om de schijnwerpers weer op haar stralende glimlach gericht te krijgen. Ze had dit nieuws ook na het WK kunnen brengen. Maar nee. Ze gunt haar man die wereldtitel gewoon niet.