Van vader tot zoon

M! Zoon van me. Ik heb getwijfeld of ik je naam op deze plek zal prijsgeven. Maar de mensen die ‘m moeten weten, die weten het wel. En de rest doet er niet toe. Da’s trouwens les één van je oude wijze vader: de rest doet er niet toe. Helemaal waar is dat niet, want je krijgt nu eenmaal heel veel met de rest te maken. Waarmee we bij les twee zijn: bijna niks is helemaal waar.

De naam die je draagt, heb je van je ouders gekregen omdat ze het een mooie naam vonden. Om redenen die altijd wel in duisternis gehuld zullen blijven, zijn je ouders maar heel oppervlakkig op zoek gegaan naar de oorsprong van je naam. Maar toen je grootouders je naam te horen kregen, wisten zij na een kleine zoektocht te vertellen dat een van de kleine profeten uit het Oude Testament dezelfde naam had als jij. De kleine profeet, ik vond dat wel bij je passen.

Je naamgenoot van eeuwen her was een onheilsprofeet. Je moet beloven dat nooit te worden. Het is nogal makkelijk, een onheilsprofeet te zijn. Je kunt altijd wel zeggen dat de wereld in verval is en dat het alleen maar slechter zal worden. Maar dat is nog niet het vervelendste aan onheilsprofeten. Het vervelendste is dat zij menen als enige de waarheid te kennen. Daar zijn ze overigens niet uniek in. De meeste mensen denken dat ze als enige gelijk hebben. Daarom is er ook zoveel verongelijktheid in de wereld. De mensen die het minst gelijk hebben, zijn vaak het meest overtuigd van hun eigen gelijk. En daar komt ellende van, van mensen die overtuigd zijn van hun eigen gelijk. Eigenlijk zouden meer mensen les twee van je vader ter harte moeten nemen. Dat niets helemaal waar is.

Je bent geboren op zaterdag 5 september 2009, om 12.36 uur in de middag. Je woog 3,46 kilogram en je had een rochelend jammerhuiltje. Echt aangenaam vond je het niet, de overgang van baarmoeder naar wereld. Aan het eind van de rit had je ook nog eens in je vruchtwater gepoept. Het is ook niet niks. Je wordt ongevraagd op de wereld gezet en het trauma van de geboorte is het eerste dat je meekrijgt. Het past een kleine profeet om met een rochelend jammerhuiltje zijn ongenoegen kenbaar te maken.

Alleen deed dat rochelende jammerhuiltje de dokter vrezen dat je vruchtwater had ingeslikt en wellicht een stukje poep in je longen had, wat ontstekingsgevaar met zich meebracht. Gevolg van deze vrees was dat je een etmaal in de couveuse moest doorbrengen. Een hele schrik voor je ouders die jou het liefst zo snel mogelijk naar huis hadden meegenomen. Terwijl we je moeder achter lieten in de ruimte waar ze van jou bevallen was, liepen jij en je vader met de dokter mee naar de couveuseafdeling. Jij lag in een plexiglazen ziekenhuiswieg je ogen uit te kijken, je vader liep er grienend achteraan. Ja, je vader heeft wel wat afgejankt die eerste uren van je leven. Er werd hem ook een hoop duidelijk.

Zo begreep je vader ineens waarom mannen vaak zulke uitslovers zijn. Waarom er macho’s bestaan. Waarom er onheilsprofeten zijn. Waarom mannen oorlog voeren. Waarom ze kunst maken. Waarom de angst voor de anonieme passage zo wijdverbreid is. Waarom mannen altijd moeten laten merken dat ze bestaan. Het is allemaal ter compensatie van een gemis. De man zal nooit een kind kunnen baren en zal nooit de pijn ervaren die dat met zich meebrengt. Hij kan er naast staan, hij kan zich proberen in te leven, hij kan zijn hand door zijn vrouw laten fijnknijpen, maar de prestatie die de barende vrouw verricht, de barrières die ze beslecht, de bergen die ze verzet, de pijn die ze doorstaat, het blijft voor de man onbereikbaar. Hij is op de keper beschouwd volkomen nutteloos. Het enige wat hij kan doen is met zijn aanwezigheid een beetje steun en wellicht wat troost bieden. En daarna ter compensatie en erkenning van zijn bestaan dingen kapot maken of dingen scheppen. De man zal nooit in gelijke mate als de vrouw begrijpen hoe kostbaar leven is.

De aanwezigheid van mannen bij het baren is trouwens relatief nieuw. Dat werd je vader pijnlijk duidelijk toen op een gegeven moment vier vrouwen rond je moeder stonden te roepen dat het nog maar heel even duurde, dat je er bijna was, dat ze je hoofdje al zagen, dat je zwart haar had en dat je moeder ‘door die pijn heen’ moest persen. Dat deed je moeder dan ook, door die pijn heen persen. (Ze klonk daarbij als Harvey Keitel die aan het slot van Reservoir Dogs ontdekt dat Tim Roth een verrader is.) De pijn deed niet meer ter zake, was een abstract begrip geworden, iets uit een ver verleden waaraan gerefereerd werd bij gebrek aan een beter woord. En je vader probeerde mee aan te moedigen, maar zijn aanmoedigingen misten de overtuiging van die van de vier vrouwen om ons heen. Bovendien was hij hard bezig een oncontroleerbaar snikken te onderdrukken. Nergens voor nodig natuurlijk, om dat te onderdrukken, maar ook je vader is een man en ook je vader heeft een lichaam dat nooit de pijn van het baren zal ondervinden en is derhalve voorgeprogrammeerd om al te zichtbare zwakheden als snikken in het openbaar te onderdrukken. Hoewel het middenrif hard zijn best deed de snikken op te vangen, faalde de dictatuur van de mannelijkheid. Naarmate jouw komst dichterbij kwam, werden de snikken langer en dieper en toen jij er eenmaal was, hoorde je vader zichzelf hikkend huilen. Op een foto die vlak na je geboorte is gemaakt, zijn jij en je vader elkaars huilende spiegelbeeld.

Je moeder heeft toen geen traan gelaten. Zij kon alleen maar lachen. Het zijn altijd mannen die huilen bij de geboorte van hun kind, vertelde een van de vier vrouwen aan het kraambed. De tranen van de moeder komen later. Er is een Joods gezegde dat luidt als volgt: God telt de tranen van vrouwen. Aan de hoeveelheid vrouwentranen kan God namelijk afleiden hoe goed of slecht het met de wereld gesteld is. Op zaterdag 5 september 2009 om 12.36 uur werd op heel de wereld geen vrouwentraan geplengd. De enige tranen die God kon tellen waren de tranen van je vader.